Gemeentezang

Gemeentezang begeleiden kan met enkel een piano, maar kan ook als muziekgroep. Aangezien PvN, TPP en aanverwante liederen vaak geschreven zijn voor een muziekgroep, richten we ons daar op.

Om als muziekgroep te starten met samenspelen in de gemeente zullen er praktische zaken geregeld moeten worden; klik hier voor meer informatie daarover.

Staat dat? Dan begint nu het samenspelen, bijna: om te spelen zal er een keuze gemaakt moeten worden in welke liederen gespeeld gaan worden. Per gemeente is dit verschillend geregeld: de voorganger kiest de liederen uit, er is een liturgiecommissie of een muziekgroep heeft zelf inbreng in welke liederen er gezongen mogen worden. In elk geval zal er nagedacht moeten worden waartoe de muziekgroep in staat is om (van een bepaald niveau) muziek te kunnen spelen en daarmee de gemeentezang te kunnen begeleiden: hier ligt de verantwoordelijkheid bij de muziekgroep zelf om aan te geven wat er wél en níet gespeeld kan worden.

De basis: vuistregels voor het (muzikaal) kiezen van een lied

Wat is haalbaar voor gemeentezang? Ook bij psalmen op de Geneefse melodie welke minder frequent gezongen worden (ongeacht begeleiding op orgel of anders) kan de gemeente moeite hebben om de juiste melodie te (her)kennen. Dit geldt evenzo voor TPP en PvN: de frequentie waarmee liederen gezongen worden doet ertoe, ook voor makkelijkere melodieën. Daarnaast zijn er gemeenten welke kundiger begeleidt kunnen worden door (de aanwezigheid van een ervaren of kundig) organist of andere muzikant en daarmee 'makkelijker' een lied aanleren.

Om ondanks de variabelen waar gemeentezang van af hangt een vuistregel op te stellen, kan er gekeken worden naar de volgende punten of het lied muzikaal voldoet:

• Is het lied uitnodigend? Is er balans tussen enerzijds de snelheid van het lied en anderzijds de inhoud?
  • De snelheid. Té snel spelen is niet haalbaar voor gemeentezang (ook al klinkt het op de repetitie nog zo leuk), maar te langzaam (omdat je het nummer nog niet kundig bent) is vaak ook te afleidend. De oplossing? Speel met een metronoom; zowel thuis, bij de repetitie als tijdens de dienst! Of wees eerlijk: en geef aan dat het nummer eerst nog niet te begeleiden is.
  • Het spelen van tussenspellen: dat kan muzikaal nét het extra zetje geven! Maar doe dit wel duidelijk. Begin je tussenspel eerder (of in ieder geval anders) dan het normaal opvolgende couplet of refrein. Bij het spelen van een tussenspel en de lengte daarvan moet opnieuw nagedacht worden: is het lied uitnodigend? Of leidt het erg af?
• Is het lied haalbaar?
  • De toonsoort en daarmee hoe hoog of laag een nummer gespeeld wordt doet veel. De vuistregel van het muzikale bereik van de gemeente is van de B onder de centrale C tot de C een octaaf hoger. Zijn nummers opvallend veel lager of hoger? Dan is transponeren een verstandige keuze. Dit gebeurt altijd in overleg met de bandleider.
• De melodie en de maat.
  • voorkom liederen welke in de basis bijvoorbeeld een 6/8 zijn, maar tussendoor maatsoorten bevatten met 3/8. Dit is voor de gemeente vaak onduidelijk. Een voorbeeld is PvN 23 'Uw rust in mijn wereld'. Ook Opwekking 281 'Als een hert dat verlangt naar water' bevat een 2/4 maat in een, in de basis, 4/4 nummer.
  • Liederen met een 'shuffle' zijn voor gemeentezang vaak ook lastig. Dit houdt in dat er twee achtsten staan genoteerd waarbij de eerste noot langer duurt dan de tweede. Een voorbeeld is PvN 145 'Adem om van U te zingen'.
  • Liederen met zestienden. Soms zijn liederen welke weinig zestienden-noten bevat nog te behappen, maar een lied met veel zestienden-noten is voor de gemeente te moeilijk. Een voorbeeld is PvN 84 'Wat hou ik van uw huis'. Een oplossing hierbij is echter om het lied door middel van voorzang zo aan te bieden, dat de zestienden-noten 'verdwijnen' en de gemeente het nummer indirect foutief aanleert, maar het wel behapbaar blijft.

De key tot succes in het begeleiden van gemeentezang zit uiteindelijk in twee factoren:

1. Je begeleidt en speelt de muziek tot Eer van Hem!
   1. Daar komt inzet, kwaliteit en toewijding bij kijken.
2. Je bent tijdens een eredienst dienstbaar aan de gemeente.
   
   1. En daar komt de (muzikale) keuze voor liederen bij kijken.